ขุดบ่อน้ำแบบไหน สู้แล้งได้ดี
เข้าสู่ฤดูฝนได้พักใหญ่ แต่ปริมาณฝนปีนี้ไม่เป็นที่ต้องตาต้องใจเกษตรกรเท่าที่ควร ติดตามได้จากรายงานสถานการณ์น้ำฝนทั้งประเทศและปริมาณน้ำในเขื่อนหรืออ่างเก็บน้ำสำคัญหลายแห่งที่มีปริมาณน้ำน้อยเกินคาดการณ์ ทั้งนี้แม้ยังมีสิทธิ์ลุ้นอีกหลายเดือนกว่าจะหมดฝน แต่หากเกษตรกรท่านใดมีการเตรียมการเรื่องน้ำมาเป็นอย่างดีจะมีข้อได้เปรียบแน่นอน โดยเฉพาะท่านที่สามารถขุดบ่อน้ำไว้ใช้เองได้
วันนี้มิตรผลโมเดิร์นฟาร์มขอนำหลักการขุดบ่อน้ำไว้ใช้เอง ให้สู้แล้งอย่างได้ผล ของ รศ.ดร.บัญชา ขวัญยืน รักษาการอธิการบดีมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ด้วยแนวคิดขุดบ่อน้ำโดยคำนึงถึงหลักความเป็นจริงของธรรมชาติ
การขุดบ่อน้ำให้ได้ใช้ประโยชน์เต็มที่ ดร.บัญชาแนะนำว่า พื้นที่สระน้ำต้องมีอย่างน้อย 1 ไร่ ถึงจะเพียงพอใช้ในหน้าแล้ง และยังใช้เลี้ยงปลาได้อีกด้วย
ส่วนพื้นที่จะขุด ให้เลือกบริเวณที่ลุ่มต่ำ สังเกตได้บริเวณนั้นจะมีกรวดถูกน้ำพัดไหลมารวมกัน บริเวณที่ลุ่มต่ำข้างล่างจะมีดินดานช่วยเก็บน้ำได้ดี ห้ามไปขุดบนเนินดิน นอกจากจะไม่มีน้ำไหลมาเข้าบ่อแล้ว ขุดลงไปข้างล่างยังเป็นดินร่วน เก็บน้ำไม่อยู่ น้ำซึมลงใต้ดิน เสียประโยชน์ทั้งหมด
สระที่จะขุดควรเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส เพราะจะเสียพื้นที่ขอบบ่อน้อยที่สุด และการขุดสระเพื่อป้องกันตลิ่งทรุดพัง ควรมีลาดเอียงในอัตรา 1 : 1 แต่ถ้าสระลึก 4 ม.ขึ้นไป จะต้องขุดแบบให้มีตะพัก เพื่อป้องกันตลิ่งชันทรุดในช่วงน้ำน้อยด้วย ความลึกของสระที่เหมาะคือ 4-5 เมตร เผื่อน้ำระเหยออกไปด้วย ในรูปแบบนี้ถึงน้ำจะระเหยแต่ก็มีน้ำเหลือใช้เพียงพอ
เมื่อขุดดินขึ้นมาแล้ว ให้วางกองรอบขอบสระ ให้ห่างจากขอบสระ 1-2 เมตร เพื่อกันดินไหลลงบ่อ ที่สำคัญ อย่ากองดินปิดขอบสระจนหมด ต้องเปิดทางให้น้ำไหลเข้าสระได้ด้วย ถ้าปิดขอบสระจนหมด รอให้ฝนตกลงสระอย่างเดียว น้ำจะไม่มีวันเต็มสระ ปีไหนฝนน้อย สุดท้ายก็จะกลายเป็นบ่อร้าง
ดังนั้นหากใครที่ยังขุดน้ำแบบเดิม ๆ ขุดบ่อโดยไม่วางแผน ขุดบ่อบนที่ดอน หรือขุดบ่อลึกแค่ 2-3 เมตร อาจจะเสียเงิน เสียเวลาโดยเปล่าประโยชน์ เพราะนอกจากจะเก็บน้ำไว้ไม่ได้จนถึงแล้งแล้ว ยังไม่สามารถรับน้ำได้ สุดท้ายบ่อที่ขุดไว้อาจกลายเป็นบ่อร้างในที่สุด
ขอบคุณข้อมูล-ภาพ
