ปัญหาการขาดแคลนแรงงานในภาคการเกษตรของไทยกำลังทวีความรุนแรงมากขึ้น โดยเฉพาะในไร่อ้อยที่บางกิจกรรมยังต้องใช้แรงงานคนจำนวนมาก สถานการณ์นี้เป็นผลมาจากการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรของประเทศที่กำลังก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุอย่างเต็มรูปแบบ ส่งผลกระทบต่อภาคการผลิตอ้อยของไทยอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

การก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุส่งผลให้กำลังแรงงานในภาคการเกษตรลดลงอย่างต่อเนื่อง เนื่องจากเกษตรกรรุ่นเก่าทยอยเกษียณอายุ ขณะที่คนรุ่นใหม่นิยมทำงานในภาคอุตสาหกรรมและบริการมากกว่า เพราะมีรายได้ที่แน่นอนและสภาพแวดล้อมการทำงานที่ดีกว่า ทำให้แรงงานในไร่อ้อยส่วนใหญ่เป็นผู้สูงอายุที่ยังคงทำงานอยู่ แม้จะมีข้อจำกัดด้านสมรรถภาพร่างกาย

นอกจากนี้ การขาดแคลนแรงงานยังส่งผลกระทบต่อต้นทุนการผลิต เนื่องจากเกษตรกรต้องจ่ายค่าแรงสูงขึ้นเพื่อจูงใจให้คนมาทำงาน บางครั้งต้องแข่งขันกับภาคการผลิตอื่น ๆ ในการดึงดูดแรงงาน ทำให้ต้นทุนการผลิตอ้อยสูงขึ้นและกระทบต่อความสามารถในการแข่งขันของอุตสาหกรรมอ้อยและน้ำตาลไทยในตลาดโลก

การแก้ปัญหาการขาดแคลนแรงงานในไร่อ้อยจำเป็นต้องดำเนินการในหลายมิติ ประการแรก ต้องมีการนำเทคโนโลยีและเครื่องจักรกลการเกษตรมาใช้ทดแทนแรงงานคนมากขึ้น เช่น รถตัดอ้อย เครื่องปลูกอ้อย และระบบการให้น้ำอัตโนมัติ แม้จะต้องใช้เงินลงทุนสูง แต่จะช่วยลดการพึ่งพาแรงงานในระยะยาว

ประการที่สอง ต้องมีการพัฒนาทักษะของแรงงานที่มีอยู่ให้สามารถทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้น โดยจัดฝึกอบรมการใช้เทคโนโลยีและเครื่องจักรกลการเกษตรสมัยใหม่ รวมถึงการดูแลรักษาอุปกรณ์เบื้องต้น เพื่อให้แรงงานที่มีอยู่สามารถทำงานได้ผลผลิตมากขึ้นแม้จะมีจำนวนน้อยลง

ประการที่สาม ควรมีการสร้างแรงจูงใจให้คนรุ่นใหม่หันมาสนใจทำงานในไร่อ้อย โดยปรับปรุงสภาพแวดล้อมการทำงานให้ทันสมัย มีการใช้เทคโนโลยีที่น่าสนใจ และมีระบบค่าตอบแทนที่เป็นธรรม รวมถึงสวัสดิการที่เทียบเคียงได้กับการทำงานในภาคอุตสาหกรรม

ประการที่สี่ ควรมีการส่งเสริมการรวมกลุ่มของเกษตรกรชาวไร่อ้อย เพื่อบริหารจัดการแรงงานร่วมกัน เช่น การจัดตั้งธนาคารแรงงาน การแบ่งปันเครื่องจักรกลการเกษตร และการวางแผนการใช้แรงงานร่วมกันในช่วงฤดูกาลเก็บเกี่ยว เพื่อให้สามารถใช้ทรัพยากรที่มีอยู่อย่างมีประสิทธิภาพสูงสุด

ประการสุดท้าย ภาครัฐควรมีนโยบายสนับสนุนการแก้ปัญหาแรงงานในไร่อ้อยอย่างเป็นระบบ เช่น การสนับสนุนสินเชื่อดอกเบี้ยต่ำสำหรับการลงทุนในเครื่องจักรกลการเกษตร การจัดฝึกอบรมพัฒนาทักษะแรงงาน และการวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีที่เหมาะสมกับบริบทของไทย

การแก้ไขปัญหาการขาดแคลนแรงงานในไร่อ้อยท่ามกลางสังคมผู้สูงอายุจำเป็นต้องได้รับความร่วมมือจากทุกภาคส่วน ทั้งเกษตรกร ภาครัฐ และภาคเอกชน ในการปรับตัวและพัฒนาวิธีการทำงานให้สอดคล้องกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป เพื่อรักษาความสามารถในการแข่งขันของอุตสาหกรรมอ้อยและน้ำตาลไทยให้ยั่งยืนต่อไปในอนาคต

ที่มา : วารสารมิตรชาวไร่