มิตรชาวไร่ที่รักคะ ทุกวันนี้เราปฏิเสธไม่ได้ว่า เงินเป็นปัจจัยสำคัญในการดำรงชีวิต ดังนั้นการจัดการบัญชีรายรับรายจ่ายที่เกิดขึ้นจึงเป็นเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยควบคุมพฤติกรรมของการหารายรับและรายจ่ายของสมาชิกในครอบครัว แม้จะเป็นครอบครัวเกษตรกรก็ต้องมีระบบจัดการบัญชี เพื่อร่วมกันกำหนดเป้าหมาย วางแผนการใช้จ่าย และสร้างความมั่นคงในครอบครัว ซึ่งเครื่องมือที่จะเป็นเข็มทิศชีวิตของพี่น้องเกษตรกร ที่นิยมนำมาปรับใช้กันมากในปัจจุบันคือ “การทำบัญชีครัวเรือนสำหรับเกษตรกร (Household account)”

บัญชีครัวเรือนสำหรับเกษตรกร เป็นตัวชี้วัดในการประกอบอาชีพ อย่างน้อยขอให้มีสมุดเพื่อบันทึกรายรับ-รายจ่าย  หรือมิตรชาวไร่ท่านใดอยากทำบัญชีครัวเรือนสามารถดาวน์โหลดเอกสารได้ในเว็บไซต์ทั่วไป และปริ้นท์ออกมาบันทึกให้เป็นทางการ

การทำบัญชีครัวเรือนจะทำให้เรารู้รายรับว่าได้เงินมาจากไหน เท่าไร  รู้รายจ่ายว่าเป็นค่าใช้จ่ายอะไรบ้าง เท่าไร  รู้ต้นทุน-กำไรว่าเราลงทุนเท่าไร ขายได้เท่าไร  รู้หนี้สิน ทำให้สามารถวางแผนชำระหนี้ได้ทันตามกำหนด  อีกทั้งยังช่วยให้รู้จักประหยัด เพราะเมื่อเราทราบค่าใช้จ่ายที่เกินความจำเป็น ก็หักห้ามใจเพื่อลดค่าใช้จ่ายในส่วนนั้นไปได้

เห็นข้อดีของการทำบัญชีแล้ว มาเริ่มทำสมุดบัญชีครัวเรือนกันดีกว่าค่ะ ซึ่งก่อนเริ่มเราต้องกำหนดเป้าหมาย ใน 4 ประเด็น คือ

1. ตลอดทั้งปี จะมีรายรับจากอะไร จำนวนเท่าไร (ให้ประมาณการจากปีก่อน)
2. จะมีรายจ่ายทั้งปีอะไรบ้าง จำนวนเท่าไร
3. จะลงทุน (อาชีพ)ทำอะไร
4. จะออมทรัพย์เท่าไร (คิดเป็นร้อยละของรายรับ)

จากนั้นให้กำหนดรายการรายรับ-รายจ่ายให้เป็นหมวดหมู่ ได้แก่ หมวดรายรับหลัก และรายรับรองหมวดรายจ่าย ให้เริ่มจากรายการจ่ายที่เกี่ยวข้องกับปัจจัย 4 ได้แก่ หมวดอาหาร หมวดเครื่องนุ่งห่ม หมวดที่อยู่อาศัย หมวดยารักษาโรค นอกนั้นก็จะเป็นรายการจ่ายสิ่งอำนวยความสะดวกในชีวิตประจำวัน ซึ่งแต่ละครอบครัวจะแตกต่างกันไป อาทิ หมวดค่าพาหนะ ของใช้ส่วนตัว ของใช้ในครัวเรือน หนังสือ ทำบุญ การศึกษา ดอกเบี้ยเงินกู้ ฯลฯ แล้วให้ตีความจากโจทย์ที่ให้ว่าแต่ละรายการจะจัดอยู่ในหมวดใด เพราะหากไม่กำหนดรายรับ-รายจ่าย เป็นหมวดหมู่ในแต่ละวันจะต้องมีรายการเกิดขึ้นมากมาย ซึ่งย่อยเกินไป และเป็นภาระต่อการบันทึกบัญชีค่ะ

ส่วนประกอบสำคัญ  5  ส่วน ที่ต้องมีในสมุดบัญชี ได้แก่

ส่วนที่ 1  ช่องวัน เดือน ปี ให้เขียนวันที่มีรายการรับเงินและจ่ายเงิน

ส่วนที่ 2  ช่องรายการ ให้บันทึกรายละเอียดของรายการรับเงิน และ รายการจ่ายเงินที่เกิดขึ้นในแต่ละวัน

ส่วนที่ 3  ช่องรายรับ แบ่งเป็น ประกอบอาชีพ, รายรับอื่นๆ, รวมรายรับ

ส่วนที่ 4  ช่องรายจ่าย แบ่งเป็น รายจ่ายประกอบอาชีพและรายจ่ายในครัวเรือน 

ส่วนที่ 5  ช่องลงยอดรวมรายเดือน ให้รวมเงินในแต่ละเดือนทั้งที่ได้รับและจ่ายไป

รายละเอียดปลีกย่อยส่วนอื่น ๆ แล้วแต่ครัวเรือนจะออกแบบเพิ่มเติมนะคะ ที่สำคัญควรแยกหมวดหมู่ประเภท รายรับ รายจ่าย ให้ชัดเจน และเมื่อยอดรวมแต่เดือนเกิดขึ้น หากมีรายจ่ายที่มากเกินไป จนเรียกว่าขาดทุน สมาชิกในครอบครัวต้องหารือกันเพื่ออุดรอยรั่วของรายการตรงนั้น สิ่งไหนประหยัดได้ก็ประหยัด ลดได้ก็ควรลด เพื่อความมั่นคง มั่งคั่งด้านเศรษฐกิจของครัวเรือน.

ขอบคุณข้อมูลและภาพ

https://www.technologychaoban.com/bullet-news-today/article_72060
http://www.isstep.com/household-account/
https://www.myaccount-cloud.com/Article/Detail/91330

ไฟล์ excel บันทึกบัญชีใช้จ่ายปี 2562 ของธนาคารแห่งประเทศไทย

https://www.bot.or.th/Thai/Segmentation/Public/Documents/SavingBOT_2562.xlsx