ใครที่กินสมุนไพรเป็นประจำ หรือกินบ้างเป็นครั้งคราว เชื่อว่าคงเคยรู้สึกกังวลว่า สมุนไพรพื้นบ้านต่าง ๆ ที่เรากิน ทั้งสด ใหม่ ปลูกเอง ปรุงเอง รวมถึงสมุนไพรสำเร็จรูปตามร้านขายยาที่ได้คุณภาพ จะมีผลข้างเคียงต่อตับ ไต ของเราหรือไม่

แม้ว่าสมุนไพร จะเป็นสิ่งที่มาจากธรรมชาติ แต่ไม่ได้หมายความว่าจะไม่มีอันตรายร้ายแรงเกิดขึ้น หากใช้ไม่ถูกต้อง ใช้ไม่ถูกอาการ ไม่ถูกกับโรค ปริมาณขนาดที่ใช้ไม่เหมาะสม หรือใช้กับผู้ที่แพ้สมุนไพรบางชนิด ก็อาจเกิดอันตรายที่คาดไม่ถึงได้เช่นกัน

ส่วนจะมีผลต่อตับไตแค่ไหนนั้น ต้องดูที่สภาพร่างกายของแต่ละคน เพราะอาหาร น้ำ หรือยาทุกชนิด ล้วนต้องผ่านกระบวนการทำงานของตับ ไต ทั้งสิ้น เพราะฉะนั้นในคนที่ตับ ไต ปกติ หากเลือกใช้สมุนไพรที่ถูกชนิด ถูกวิธี และถูกโรค ก็ไม่ต้องกังวลผลกระทบที่จะเกิดขึ้น

สำหรับวิธีกินสมุนไพรอย่างไรให้ปลอดภัย สมาคมเภสัชและอายุรเวชโบราณแห่งประเทศไทย ให้ข้อมูลหลักการใช้ยาสมุนไพรไว้ดังนี้

1. ใช้ให้ถูกต้น สมุนไพรส่วนใหญ่มีชื่อพ้องหรือซ้ำกันมาก แต่ละท้องถิ่นก็อาจเรียกชื่อแตกต่างกัน ทั้ง ๆ ที่เป็นพืชชนิดเดียวกัน หรือบางครั้งชื่อเหมือนกัน แต่เป็นพืชคนละชนิด เพราะฉะนั้นจะใช้สมุนไพรอะไรก็ต้องใช้ให้ถูกต้นจริง ๆ
2. ใช้ให้ถูกส่วน พืชสมุนไพรไม่ว่าราก ดอก ใบ เปลือก ผล หรือเมล็ด จะมีฤทธิ์ในการรักษาหรือบำบัดโรคไม่เท่ากัน แม้กระทั่งผลอ่อน หรือผลแก่ก็มีฤทธิ์แตกต่างกัน ดังนั้น การนำมาใช้ก็ต้องมีความรู้จริง ๆ
3. ใช้ให้ถูกขนาด ธรรมชาติของยาสมุนไพร คือ หากใช้น้อยไป ก็จะรักษาไม่ได้ผล แต่ถ้าใช้มากไปก็อาจเกิดอันตรายต่อร่างกายได้ ฉะนั้นผู้ใช้ควรศึกษาถึงขนาดที่ต้องใช้ให้เหมาะสม
4. ใช้ให้ถูกวิธี สมุนไพรที่จะนำมาใช้ บางชนิดต้องใช้ต้นสด บางชนิดต้องผสมกับเหล้า บางชนิดใช้ต้มหรือชง ซึ่งหากใช้ไม่ถูกต้องก็ไม่เกิดผลในการรักษา
5. ใช้ให้ถูกโรค เช่น มีอาการท้องผูก ก็ต้องใช้สมุนไพรที่มีฤทธิ์เป็นยาระบาย ถ้าไปใช้สมุนไพรที่มีรสฝาด จะทำให้ท้องยิ่งผูกมากขึ้น เป็นต้น

ทั้งนี้ การกินสมุนไพรที่ถูกวิธี ควรกินให้เป็นอาหาร คือ กินสลับตัวอื่นบ้าง ให้เหมือนกินเป็นอาหารหลากหลายชนิด ที่สำคัญอย่ากินแค่ตัวใดตัวหนึ่งมากเกินไป หรือเมื่อกินแล้วอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ ดีขึ้น ก็ควรหยุดกินทันที

http://www.ttmed.psu.ac.th/

https://homeguru.homepro.co.th/