SOIL pH TEST จะรู้ได้อย่างไร่ว่าดินเป็นกรดด่าง

ถามว่าจำเป็นแค่ไหนที่เราต้องรู้ค่าความเป็นกรด-ด่าง ของดิน?…คำตอบคือ จำเป็นมาก เพราะความเป็นกรด-ด่าง เป็นตัวบ่งชี้ประการแรกที่บ่งบอกความอุดมสมบูรณ์ของดิน และแก้ไขความเข้าใจผิดบางประการด้วย หลายคนมักจะเข้าใจผิดว่าดินเป็นกรดเป็นดินที่ไม่เหมาะในการทำการเกษตร แต่แท้จริงแล้วดินที่เหมาะสมกับภาคการเกษตรควรมีสภาพเป็นกรดเล็กน้อย แต่ไม่ควรมีค่าความเป็นกรดต่ำกว่า 5.5 เพราะความเป็นกรดที่ต่ำกว่านี้จะมีผลต่อธาตุอาหารพืชในดิน โดยทำให้ธาตุอาหารพืช เช่น ฟอสฟอรัส แคลเซียม แมกนีเซียม ซัลเฟต โมลิบตินัม ไม่สามารถละลายออกมาในรูปที่รากพืชจะดูดไปใช้ได้

เราจะรู้ได้อย่างไรว่าดินเป็นกรด-ด่าง?

คุณทัศนา บุญประจำ เจ้าหน้าที่เทคนิคปฏิบัติการด้านปุ๋ย ของมิตรผล แนะนำวิธีตรวจสอบความเป็นกรด-ด่างของดิน ดังนี้

การสังเกตลักษณะทางกายภาพของดิน เพื่อบ่งชี้ความเป็นกรด-ด่าง คุณสมบัติทางกายภาพของดิน เช่น สีดิน เม็ดดินและสภาพภูมิประเทศ สามารถใช้บ่งบอกความเป็นกรด-ด่างของดินได้ วิธีการนี้รวดเร็วแต่จะไม่สามารถบอกค่าความเป็นกรด-ด่างออกมาเป็นปริมาณที่ชัดเจนได้ จะบอกได้เพียงว่าน่าจะเป็นกรดหรือเป็นด่างเท่านั้น เช่น

ดินที่เป็นลูกรัง ส่วนมากเป็นดินกรด
ดินทรายจัด ส่วนมากเป็นดินกรดอ่อน
ดินชั้นล่างที่มีสีสนิมและดินชั้นล่างที่มีสีเทาจากการแช่ขังน้ำ เช่น ดินนา เป็นดินกรด
ดินที่พบหินปูนปะปน เป็นดินด่าง
ดินที่ปลูกอ้อยแล้วพบว่าในอ้อยอายุน้อยมีใบขาวซีดตั้งแต่ใบบนถึงใบล่าง เป็นดินด่าง อย่างนี้เป็นต้น

ตรวจวิเคราะห์โดยใช้เครื่องมือและเทคนิคทางวิทยาศาสตร์ แล้วนำค่าที่วิเคราะห์วัดได้มาแปลความหมายเทียบกับระดับความรุนแรงของกรด-ด่างในดิน การตรวจวิเคราะห์ด้วยเทคนิคนี้ แบ่งออกได้ 2 แบบใหญ่ ๆ คือ

2.1 การตรวจวิเคราะห์หาค่าความเป็นกรด-ด่างในห้องปฏิบัติ วิธีการ คือ สุ่มเก็บตัวอย่างดินที่ต้องการทราบค่าความเป็นกรด-ด่าง นำส่งให้ห้องปฏิบัติการทำการวิเคราะห์ จากนั้นผู้ทำการ

ตรวจวิเคราะห์จะนำตัวอย่างดินมาละลายกับน้ำบริสุทธิ์แล้ววัดค่าความเป็นกรด-ด่าง ด้วยเครื่องวิเคราะห์ค่าความเป็นกรด-ด่างที่เรียกกันทั่วไปว่า pH meter วิธีการตรวจวัดนี้ให้ค่าความถูกต้องของการวัดกว่า 80% ขึ้นไป

2.2 ตรวจวิเคราะห์ค่าความเป็นกรด-ด่าง ภาคสนาม การตรวจ วิเคราะห์ด้วยวิธีการนี้จะใช้เวลาไม่มาก สามารถทราบผลการตรวจวัดได้ในหน้างานจริง แต่ค่าความถูกต้องอาจจะน้อยกว่าการตรวจวิเคราะห์ในห้องปฏิบัติการ เครื่องมือที่นิยมใช้กันในปัจจุบันมี 2 แบบ คือ เครื่องตรวจวัดค่า pH แบบพกพา (portable pH meter) และ การใช้ชุดตรวจค่าความเป็น กรด-ด่างดิน หรือที่เรียกกันทั่ว ๆ ไปว่า pH test kit

เมื่อเราทราบผลการตรวจวิเคราะห์แล้ว เราจะต้องนำผลที่ตรวจวิเคราะห์ได้มาทำการเปรียบเทียบกับตารางการจัดระดับความรุนแรงความเป็นกรด-ด่างของดิน ดังภาพนี้