วันพืชมงคล วันเกษตรกรไทย ระลึกถึงความสำคัญของเกษตรกรรมในเศรษฐกิจของไทย
วันพืชมงคลปีนี้ ตรงกับวันจันทร์ที่ 10 พฤษภาคม 2564 แม้กระทรวงเกษตรและสหกรณ์จะออกประกาศจากคณะทำงานจัดพิธีแรกนาขวัญในวันพืชมงคล งดการจัดงานในปี 2564 นี้ เนื่องด้วยสถานการณ์การแพร่ระบาดของเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 หรือ COVID-19 นั้น มิตรผลโมเดิร์นฟาร์มยังอยากให้พี่น้องมิตรชาวไร่เห็นถึงความสำคัญในวันนี้ ด้วยอาชีพเกษตรกร ซึ่งเป็นวิถีชีวิตของคนไทยมาช้านาน
โดยปกติแล้ว วันพืชมงคล เป็นสัญลักษณ์ของการเข้าสู่ฤดูกาลเพาะปลูกของพี่น้องเกษตรกร และมีพระราชพิธีสำคัญ 2 พิธี คือ
- พระราชพิธีพืชมงคลเป็นพิธีทำขวัญพืชพรรณธัญญาหารที่พระมหากษัตริย์ทรงอธิษฐานเพื่อความอุดมสมบูรณ์ของทั้งข้าว และพืชจำพวกงา มีพระสงฆ์มากระทำพิธีปลุกเสกเมล็ดพันธุ์พืช ให้มีความสมบูรณ์แข็งแรง
- พระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญเป็นพระราชประเพณีที่องค์พระมหากษัตริย์จะเป็นผู้นำพิธี เพื่อเป็นขวัญและกำลังใจให้แก่เกษตรกรที่หวั่นภยันตรายต่าง ๆ ที่อาจเกิดขึ้นระหว่างเพาะปลูกให้มีศรัทธาและมั่นใจ ด้วยการบวงสรวงเทวดา ด้วยพิธีเสี่ยงทายทำนายความสมบูรณ์ของปริมาณน้ำ สภาพดินฟ้าอากาศ
ซึ่งเกษตรกรบางส่วนจะถือเอาวันพืชมงคล คือ วันเริ่มต้นฤกษ์หว่านไถ โดยพระราชพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ มีมาแต่อดีต เว้นแต่สถานการณ์การระบาดของโควิด-19 นี้ทำให้เราคนไทยอดชมพระราชพิธีที่มีเสน่ห์ตามวิถีเมืองเกษตรกรรม ซึ่งความละเอียดละออของพิธีจรดพระนังคัลแรกนาขวัญมีรายละเอียดที่น่าสนใจดังนี้
พระยาแรกนา มีปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ เป็นผู้ตั้งสัตยาธิษฐานเสี่ยงทาย และดำเนินการกระทำพิธีหว่านไถ
เทพีคู่หาบทองและเทพีคู่หาบเงิน คัดเลือกจากข้าราชการหญิงในสังกัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ ที่มีตำแหน่งข้าราชการพลเรือนสามัญชั้นโทขึ้นไป ที่มีสถานะโสด
พระโคแรกนา กรมปศุสัตว์เป็นผู้คัดเลือกพระโคที่มีลักษณะดีตามเกณฑ์พระโคแรกนาขวัญ มีกิริยามารยาทเรียบร้อย สอนง่าย มีขวัญหน้า ขวัญทัดดอกไม้ซ้ายขวา และขวัญหลังถูกต้อง จำนวน 2 คู่
คันไถ คันไถไม้สมอ ประกอบด้วยชุดคันไถ แอกเทียมพระโค ฐานรอง และธงสามชาย ซึ่งกลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงโคนมหนองโพ อำเภอโพธาราม จังหวัดราชบุรี สร้างถวายให้เป็นคันไถประกอบพระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญ
พันธุ์ข้าวพระราชทาน เป็นพันธุ์ข้าวที่ได้รับการปลูกในโครงการนาทดลองในโครงการส่วนพระองค์สวนจิตรลดา 5 สายพันธุ์
สัตยาธิษฐาน การเสี่ยงทาย ทำนายความสมบูรณ์ของปริมาณน้ำฝน และการเจริญเติบโตของพืชพันธุ์ จากผ้านุ่งของพระยาแรกนา และอาหารของพระโค ดังนี้
ผ้านุ่งของพระยาแรกนา พระยาแรกนาต้องตั้งสัตยาธิษฐาน หยิบผ้านุ่งจากพานโตก โดยเป็นผ้าลาย 3 ผืน มีความหมายตามขนาดของผ้า
- ผ้า 4 คืบพยากรณ์ว่า น้ำมาก นาในที่ดอนได้ผลบริบูรณ์ดี นาในที่ลุ่มเสียหายบ้างได้ผลไม่เต็มที่
- ผ้า 5 คืบพยากรณ์ว่า น้ำพอดี ข้าวกล้าในนาได้ผลสมบูรณ์ ผลาหาร มังสาหารอุดมสมบูรณ์
- ผ้า 6 คืบพยากรณ์ว่า น้ำจะน้อย นาในที่ลุ่มได้ผลบริบูรณ์ดี นาในที่ดอนเสียหายบ้าง ได้ผลไม่เต็มที่
อาหารพระโค พระโคจะเลือกอาหาร 7 อย่าง มีคำทำนาย ดังนี้
- ข้าว หรือ ข้าวโพดพยากรณ์ว่า ธัญญาหาร ผลาหาร จะบริบูรณ์ดี
- ถั่ว หรือ งา พยากรณ์ว่าผลาหาร ภักษาหาร จะอุดมสมบูรณ์ดี
- น้ำ หรือ หญ้าพยากรณ์ว่า น้ำท่าจะบริบูรณ์พอสมควร ธัญญาหาร ผลาหาร ภักษาหาร มังสาหารจะอุดมสมบูรณ์
- เหล้าพยากรณ์ว่า การคมนาคมจะสะดวกขึ้น การค้าขายกับต่างประเทศดีขึ้น ทำให้เศรษฐกิจรุ่งเรือง
แม้ในปี 2564 จะงดจัดพิธีแต่ แต่กระทรวงเกษตรและสหกรณ์ยังคงพิธีหว่านข้าวเพื่อเป็นเมล็ดพันธุ์สำหรับประกอบพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญในปี 2565 โดยมี พลเอก สุรยุทธ์ จุลานนท์ ประธานองคมนตรี ปฏิบัติหน้าที่ประธานในพิธีหว่านข้าวในแปลงนาทดลอง สวนจิตรลดา ในวันจันทร์ที่ 10 พฤษภาคม 2564 เวลา 10.00 น. โดยมี นายทองเปลว กองจันทร์ ปลัดกระทรวงเกษตรและสหกรณ์ พระยาแรกนาขวัญ เป็นผู้หว่านข้าว
ขอบคุณที่มา
